Czym jest dzogczen?

Dzogczen oznacza całkowitą (czen) doskonałość (dzog), prawdziwy stan każdej istoty. W dzogczen nie ma jakiegoś obiektu, który należałoby poznać; chodzi raczej o doświadczenie stanu poza umysłem, stanu kontemplacji. 

Sposób widzenia w dzogczen nie polega na patrzeniu na zewnątrz i osądzaniu. Chodzi o znalezienie się w stanie wiedzy. Najczęściej używa się tu przykładu lustra i okularów. Okulary służące do patrzenia na przedmioty zewnętrzne stanowią przykład dualizmu. Natomiast zasadą dzogczen jest zwierciadło – powinniśmy w nie patrzeć, aby odkryć siebie.

Kiedy dostrzegasz, że w różnych rodzajach doświadczeń i przejawień istnieje unikalny i jedyny stan obecności, wtedy ostatecznie rozpoznajesz niedualistyczną naturę rzeczywistości. W dzogczen jest on nazywany stanem kontemplacji.

Dzogczen nie jest jednak żadną szkołą czy sektą. Jest stanem wiedzy, który przekazywali mistrzowie poza ograniczeniami właściwymi danej tradycji. W linii nauk dzogczen byli mistrzowie wywodzący się ze wszystkich warstw społecznych: rolnicy, nomadzi, mnisi i arystokraci, oraz wiele ważnych postaci związanych z różnymi duchowymi tradycjami. Mistrz dzogczen stara się przekazać stan wiedzy. Jego celem jest obudzenie u ucznia świadomości pierwotnego stanu. 

Mistrz nie mówi „Podążaj za moimi zasadami i stosuj się do moich reguł.” 

Powie natomiast „Otwórz swoje wewnętrzne oko i obserwuj siebie”. 

Nauki muszą stać się żywą wiedzą we wszystkich codziennych aktywnościach. To właśnie jest sednem praktyki.